Kracht van verliezen
Elke sporter krijgt vroeg of laat te maken met verlies.
Zo’n verlies kan behoorlijk veel impact hebben, op je team en op jezelf. Zoiets doet pijn en kan je ego een flinke deuk bezorgen. De gedachte na zo’n pijnlijke nederlaag is meestal om je snel weer te herpakken en er niet te lang bij stil te staan.
Vaak is dat de beste keuze, maar op die manier blijven er ook veel vragen onbeantwoord. Welke impact heeft bijvoorbeeld verliezen op de langere termijn? Maken momenten van verlies en tegenslag je fanatieker en gretiger om te winnen? Of ontmoedigt dit je juist? En: Wat valt er te leren van je verloren partijen?
Hoe we met verlies omgaan is voor iedereen verschillend. Hieronder vindt je een aantal typerende reacties die ik in de loop der jaren ben tegengekomen:
- Rouw: balen als een stekker vanwege de gemiste kansen en verkeerde keuzes. We kennen allemaal die ene speler in je team die zaterdags een wedstrijd verliest en pas op maandag weer een beetje te pruimen is.
- Onverschilligheid: het boeit je niet, of je nu wel of niet wint. Deze nonchalante opstelling is ook uit zelfbescherming, vanuit de gedachte dat niet afgaat zolang je (pretendeert dat je) niet je best doet.
- Vluchten: snel een ander pad inslaan op het moment dat er voor je gevoel toch geen eer meer te behalen valt. In zo’n situatie kan het beter voelen om het team of deze sport de rug toe te keren en voor iets anders te kiezen. Het risico is wel dat je te overhaast beslist en voorbijgaat aan al het positieve dat je uit deze sport haalt. Oftewel ben je niet het kind met het badwater aan het weggooien?
- Manipuleren
In een wanhopige poging het tij alsnog te keren de schuld bij een ander leggen, in plaats van zelf de verantwoordelijkheid te nemen. Of te benadrukken dat de omstandigheden steeds in je nadeel zijn. Op korte termijn is hier soms succes mee te boeken, maar het is op de langere termijn zelden effectief.
- Loslaten: Vaak gebruikt bij een kansloos verlies. Zo snel mogelijk het verlies of deze afgang achter je laten. Om te voorkomen dat je in het negatieve blijft hangen. Wil je verder komen, dan moet je vooruitkijken. Loslaten is voor veel mensen moeilijk omdat de teleurstelling vaak in je hoofd en soms ook nog in je lijf doorwerkt.
Als je deze lijst bekijkt heeft het er alle schijn van dat we in essentie slechte verliezers zijn. Dat blijkt overigens ook uit onderzoek. Verliezen weegt doorgaans veel zwaarder dan winnen, zegt hoogleraar sociale psychologie Paul van Lange. In zijn vakgebied noemen ze dit fenomeen verlies-aversie. Volgens Van Lange zijn we evolutionair voorgeprogrammeerd om onze kansen op verlies zo klein mogelijk te houden.
Test dit zelf maar eens met het volgende voorbeeld. Stel je koopt een lot van 20 euro. En je mag kiezen tussen een lot dat voor 80 procent kans biedt op 100 euro. Of een lot met 20 procent kans op 500 euro. Wat zou je doen? Grote kans dat je voor de eerste optie gaat.
Natuurlijk reageert niet iedereen exact op dezelfde manier. Je reactie hangt bijvoorbeeld samen met je karakter, maar ook met de persoon die je bent geworden. Hoe sterker je zelfbeeld, je opportunisme en je incasseringsvermogen is, des te beter je bestand bent tegen verlies. En als in staat bent je verlies in een breder kader te plaatsen, dan levert je dat op de langere termijn juist veel meer op.
Het goede nieuws is dat je alle hierboven genoemde eigenschappen kunt verbeteren. En er mee kunt oefenen tijdens het sporten. Het liefst al op jonge leeftijd.
Leren dat verliezen erbij hoort, is namelijk een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Verliezen doet het liefst ook een beetje pijn. Dat motiveert je namelijk om het een volgende keer beter te doen.
Verliezen is nooit leuk, maar er valt gelukkig ook winst uit te halen als het je toch overkomt. Vergelijk het met yin-yang: zonder slechte tijden geen goede tijden en zonder winter geen zomer. En net als bij tegenslag in je leven, bereidt het je voor op een nieuwe versie van jezelf.
Tot slot puntsgewijs nog even de meerwaarde van verliezen ten opzichte van winnen:
· Je leert je zwakke punten kennen – dit biedt aanknopingspunten om je daartegen te wapenen.
· Je wordt gedwongen om betere keuzes te maken - het motiveert je om je sterke punten te verbeteren.
· Het maakt je alert op situaties die mis kunnen lopen - je leert om beter in te spelen op de omstandigheden waar je in terecht komt.
Het geheim van goede trainers en coaches is dat ze zich richten op de lange termijn. Ze hebben een duidelijke voorkeur voor het proces dat voorafgaat aan het resultaat.
De volgende keer een blik op coöperatieve componenten in de sport. En waarom het belangrijk is om die onder de aandacht te brengen.
