Kijk op trainen

Haïti, Cite Soleil - Sakala (Trainer Edson)

Ik heb de afgelopen jaren veel sportprojecten in favelas bezocht en wat me vrijwel altijd opvalt is de passie van trainers en coaches voor het voetbal en hun toewijding voor de spelers met wie ze werken.

Op het eerste gezicht lijken de trainers veel belangstelling te hebben voor de potentiële talenten. Ze hopen aan de wieg te staan van een succesvolle profcarrière van hun speler. En daar in het prille begin een steentje aan bij te dragen. Ongetwijfeld speelt dit aspect een rol bij veel trainers. Hoe kan het ook anders, armoede te over en bar weinig kansen. Bovendien, profvoetballer worden is in de favela nog steeds een van de populairste manieren om succes te hebben.

Maar als ze eenmaal aan de praat raken over hun werk en de jongens waar ze mee werken, dan hoor je dat ze hun inspanningen ook om andere redenen belangrijk vinden. Voor hun jongeren betekent het meedoen aan de sportactiviteiten dat ze niet rondhangen bij de drugsjongens, dat ze aan hun gezondheid werken, en op een positieve manier deelnemen aan het sociale leven in de wijk.

Zonder dat ze dit letterlijk benoemen vervullen ze een spilfunctie bij het realiseren van een aantal belangrijke sociale waarden. En zijn daar ook erg goed in. Je kunt het onbewust bekwaam noemen, en door hun levenservaring, de liefde voor hun club, de sport en hun betrokkenheid bij hun spelers, zijn ze van onschatbare waarde.  

Het is de reden dat ik in mijn gesprekken met deze trainers juist inhaak op deze aspecten. Want zodra een trainer zich hier bewust van wordt, zal hij daar ook meer en gerichter gebruik van maken. Zo brengt de trainer zijn sportactiviteiten op een hoger plan. En werpen de, op het eerste oog, kleine zetjes in de goede richting, op lange termijn hun vruchten af.

Wat kunnen we van deze trainers leren?

Om af te vinken hieronder een aantal aspecten waar je je voordeel mee kan doen:

Plezier:

Plezier is de basis. Het moet voor iedereen leuk zijn om te komen en mee te doen. Want spelenderwijs leer je nog steeds het meeste.

Meedoen is belangrijker dan winnen:

Deze Olympische gedachte geldt ook voor de voetballertjes in de favela. En komen opdagen is altijd de eerste stap. 

Gezien worden:

Het is een van de belangrijkste dingen voor een kind of jongere om te ervaren. Gewaardeerd te worden voor wie je bent, en van de coach/trainer te horen dat je er mag zijn en erbij hoort. Dat begint al heel simpel door de spelers bij hun naam te noemen. Maar ook door ze complimenten te geven, eens te vragen naar hun mening of interesse te tonen voor de achtergrond van de speler.

Veiligheid:

Het creëren van een veilige setting is essentieel voor een succesvolle groep. In een veilige groep kan je je ontspannen, durf je fouten te maken en risico’s te nemen, daarmee schep je de beste voorwaarde om te kunnen groeien.

Succesbeleving:

Bij de ALO en op het CIOS word je met de paplepel ingegoten hoe belangrijk het is om succesbeleving stapsgewijs aan te bieden. Dat doe je door prestaties steeds een klein beetje verder op te rekken, net buiten je comfortzone. De Russische pedagoog Lev Vygotski noemde dit de zone van naaste ontwikkeling. Door ze dit in de sport te laten ervaren, reik je de spelers vaardigheden aan waar ze ook hun voordeel mee doen in andere leefgebieden. 

Winnen:

Winnen blijft een van de meest directe manieren om succesbeleving aan den lijve te ervaren. Tegelijk is dit ook een valkuil voor veel trainers. Want waar de focus zich richt op winnen, ligt verliezen op de loer. Het is dus belangrijk om ook te leren verliezen. En verliezen te zien als een nuttige opstap om op langere termijn successen te kunnen behalen. Dat doe je door het verlies te gebruiken als feedback op je kwaliteiten en prestaties. En niet als een bevestiging van je onkunde, of diskwalificatie van wie je bent. Op die manier geef je ze een belangrijke levensles mee, namelijk dat ze in de basis oké zijn.

Omgaan met verliezen is namelijk grotendeels geconditioneerd gedrag. Dat kan je het beste leren van een trainer die een veilige omgeving creëert waarin je fouten mag maken, die je stimuleert om die fouten te onderzoeken, en dit weet te combineren met succesbeleving.